پس بچه در ازدیاد زنبور عسل

در ساعات و یا دو روز اول بعد از خروج پیش بچه، ملکه کامل و باکره‌ای از سلول خود خارج می‌گردد. این ملکه برای خروج سر سلول خود را به شکل دایره خیلی منظم می‌برد. پس از آن یکی از چهار حالت زیر اتفاق می‌افتد.

حالت اول
چند ساعت پس از خروج پیش بچه ملکه جوان و باکره ای از سلول خود خارج شده و تولد می‌یابد. این ملکه همراه یک عده دیگر از زنبورها کندو را ترک می‌کند و بدین طریق بچه دیگری تشکیل می‌شود که این بچه یک پس بچه است.
در بعضی از جمعیت ها این کار ممکن است چند بار تکرار شود و در نتیجه کندو چند پس بچه بدهد. یک جمعیت ممکن است چند یا حتی چندین پس بچه بدهد ولی همیشه فقط یک پیش بچه می‌دهد. بین پیش بچه و پس بچه فرق هایی وجود دارد.
فرق بین این دو نوع بچه در این است که ملکه پیش‌بچه همیشه یک ملکه جفت‌گیری کرده است، در حالی که ملکه پس بچه همگی باکره اند، چون ملکه پیش بچه همان ملکه سابق کندویمان است که پیش از این نیز مدتها مشغول تخم‌گذاری بود در صورتیکه ملکه‌های پس بچه همگی باکره بوده و دخترهای همین ملکه (ملکه پیش بچه) می‌باشند که تازه متولد شده و هنوز جفت‌گیری نکرده و جوان و سبک وزن هستند.
اینها تخمدان‌شان هنوز رشد کامل نکرده و وزنشان سنگین نشده است به همین دلیل می‌توانند به راحتی پرواز کرده و به فواصل خیلی دور از زنبورستان‌ها بروند و در آنجا همراه زنبورها تشکیل خوشه‌ای را بدهند.

حالت دوم
اولین ملکه پس از خروج از سلول خود به تمام سلول‌های موجود در کندو سر زده و با فرو بردن نیش خود به داخل سلول‌های ملکه تک تک ملکه‌ها را یکی پس از دیگری می کشد و خود با بقیه زنبورهایی که در کندو باقی مانده‌اند تشکیل یک جمعیت را در داخل همان کندو می‌دهد. این ملکه پس از جفت‌گیری تخم گذاری را آغاز نموده و جمعیت فعالیت طبیعی خود را از سر می‌گیرد.

حالت سوم
چند ملکه در یک لحظه یا با تفاوت زمانی کم از سلول‌های خود خارج و متولد می‌شوند. در این حال جنگ هایی بین تک‌تک ملکه ها رخ داده و هر جنگ با نیش خوردن و مرگ یکی از آن‌ها پایان می‌یابد. در آخر این جنگ ملکه‌ای که باقی‌مانده مادر و ملکه آن جمعیت شده و پس از رسیدن به سن بلوغ که چهار روز پس از تولد باشد جفت‌گیری نموده و سه روز بعد معمولا تخم‌گذاری را شروع می‌کند.

حالت چهارم
در حالی که چند ملکه با هم سر سلول‌هایشان را بریده‌اند یکی از آنها زودتر از سلولش خارج شده و فورا با مرتعش کردن پرهای خود صدای مخصوصی می‌دهد که ملکه‌های جوان دیگر امواجش را دریافت می‌کنند.
این صدا باعث می شود که سایر ملکه‌ها که هنوز از سلول خود بیرون نیامده و تولد نیافته اند در داخل سلول باقی‌مانده و آنها نیز به نوبه خود صدایی که بی شباهت به صدای قورباغه نیست بدهند. همه این ملکه‌ها تا زمانی که داخل سلول‌هایشان یا پستانک‌ها هستند به وسیله کارگران تغذیه می‌شوند.
وقتی که تنها ملکه خارج از پستانک خواست کندو را با یک عده از زنبورها ترک کند بقیه ملکه‌ها نیز به سرعت پستانک‌هایشان را ترک کرده همراه جمعیت از کندو بیرون می‌روند و هنگامی که چنین پس بچه‌ای روی شاخه درختی آویزان شد دارای چند ملکه خواهد بود. اندکی بعد از تشکیل پس بچه روی شاخه درخت و آرام شدن زنبورها جنگ بین ملکه‌ها که رقیب های بی امان یکدیگرند شروع شده و آنقدر ادامه داده می‌شود تا تنها یک ملکه باقی بماند.
ملکه مزبور همراه تمام زنبور هایش به کندوی تازه‌ای رفته و پس از جفت‌گیری شروع به تخم‌گذاری کرده و مثل سایر جمعیت‌ها زندگی عادیش را شروع می‌کند.
وزن بچه‌ها متفاوت بوده و بین ۵۰۰ گرم تا ۲ کیلو می‌باشد که تعداد زنبورهایش بین پنجاه هزار تا بیست هزار خواهد بود. اگر تصمیم به تغییر ملکه داشتید، وقتی که بچه را گرفتید (چه پیش‌بچه و چه پس‌بچه) فوری ملکه‌اش را عوض کنید. چون بچه‌ها معمولا ملکه های تازه را بی دردسر قبول می‌کنند. ملکه پس بچه را اگر مایل بودید عوض کنید، ولی ملکه پیش بچه را باید حتما عوض کرد. اگر ملکه پیش بچه را عوض ننمایید پس از چند هفته که سر کندوی تازه را باز کنید خواهید دید که جمعیت بی ملکه شده است.
 

منبع : زنبورعسل و پرورش آن (شهرستانی، نعمت الله)